کاروانسرای شاه عباسی عباس آباد

کاروانسرای شاه عباسی عباس آباد ، در ۷۵ کیلومتری شرق میامی و در کیلومتر ۱۳۵ جاده شاهرود- مشهد و در مرکز روستای عباس آباد واقع شده است. این کاروانسرا مربوط به دوره صفویه است و در دوره قاجار مرمت اساسی شده است. این اثر در تاریخ ۱۴ تیر ۱۳۶۶ با شماره ثبت ۱۷۲۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری بنا

فرم پلان این کاروانسرا مستطیل شکل و از نوع ۴ ایوانی است و دارای دو ورودی شرقی و غربی است که ورودی اصلی آن در ضلع شرقی می‌باشد.در وسط حیاط این کاروانسرا بارانداز جهت خرید و فروش و بارگیری کالاهای کاروانیان ساخته شده است. در پیرامون حیاط اتاق‌ها، ایوان‌ها و سکوها و در پشت اتاق‌ها شتر‌‌خانه قرار دارد. دسترسی به پشت‌بام کاروانسرا از طریق راه پله‌هایی که در طرفین ایوان‌های شرقی و غربی قرار دارد، میسر است.

کاروانسرا فاقد آب انبار است و آب مورد نیاز توسط چشمه دائمی که نهر آن از کنار ورودی غربی و قسمت شاه نشین وارد کاروانسرا شده و به شکل نهری از وسط کاروانسرا و زیر بارانداز جاری است و از کنار ورودی شرقی از کاروانسرا خارج می شود، تامین می شده است. تعداد ۵ عدد توالت با معماری قدیم و کاملا آجری در بیرون ورودی غربی کاروانسرا قرار دارند. توالت ها فاقد در بوده و توسط دیواری در وسط از ورودی جدا شده که مسیری مارپیچ ایجاد کرده است. حتی سنگ توالت بصورت آجری است و معماری تاریخی توالت ها در دوران صفویه و قاجار را به خوبی حفظ کرده است.

تزیینات بنا

از تزئینات این کاروانسرا می‌توان به کاربندی‌های گچی رواق‌های پیرامون حیاط و نیز آجرکاری‌های سقف ایوان‌ها اشاره کرد.این بنا در دوره‌های گذشته مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است و تنها بخش‌هایی از پی دیوار ضلع شرقی و جنوبی آسیب دیده است.

در مجموع می توان گفت که کاروانسرای صفوی عباس آباد نمونه کامل و دست نخورده ای از یک کاروانسرا در مسیر اصلی راه ابریشم مربوط به دوران صفوی را حفظ کرده است. در حال حاضر کاروانسرا به صورت بکر و متروک رها شده و فقط بخش هایی از آن بصورت جزئی مرمت شده است.

روستای عباس آباد بر فراز بلندی و مشرف به بزرگراه تهران- مشهد و در مسیر اصلی راه ابریشم قرار دارد. این روستا در گذشته به دلیل فعالیت های معدنی شهرت داشته است. روستای عباس آباد در شمال کویر مزینان قرار دارد و دارای اقلیمی گرم در تابستان و معتدل در زمستان است. معماری خانه های قدیمی روستا که عمدتا خشت و گل بوده است همچنان باقی مانده است. فضاهای دیگر خشت و گلی و همچنین آب انبار خشتی در حاشیه روستا و در کنار آزادراه به چشم می خورد. بقایای قلعه ای نیز در ضلع شمال شرقی روستا بر فراز تپه ای قرار دارد.

پیشنهاد می شود در مسیر بزرگراه تهران- مشهد و در منتهی الیه غربی استان سمنان و شهرستان شاهرود از این جاذبه گردشگری تاریخی- فرهنگی بازدید نموده و بعنوان یک نمونه کامل با معماری کاروانسراهای راه ابریشم دوران صفویه بیشتر آشنا شوید.