از مسعود کیمیایی تا پرویز کیمیاوی و شرح دلدادگی به امام رضا (ع)/ عشق به امام هشتم محرک اصلی فیلمنامه «قیصر»/ فرهنگ رضوی در هنر و ادبیات جاری است

پریسا ساسانی: در سینما، فیلم‌هایی درباره امام رضا (ع) ساخته شده درباره شفا، معجزه، شوق زیارت و برکات آن است و جالب است که بدانیم مسعود کیمیایی فیلمساز شهیر سینمای ایران جزو اولین کارگردان‌هایی بوده که در فیلم «قیصر» با دوربین به حرم امام رضا (ع) رفت.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین؛ مسعود کیمیایی کارگردان سینمای ایران درشخصیت پردازی کاراکتر «قیصر» با بازی بهروز وثوقی دوست داشتن امام رضا (ع) و در واقع اجازه‌ای که از امام (ع) می گیرد را جزئی از محرک‌های اصلی فیلمنامه قرار می دهد و قیصرهم به وعده ای که به ننه مشهدی داده عمل می کند و هم با امام هشتم شیعیان راز و نیاز می کند.

دوربین در فیلم «قیصر» حضور پررنگی در صحن حرم امام رضا (ع)

مسعود کیمیایی در گفت‌وگویی که سال ۱۳۹۳ با ایسنا داشته بیان کرده که دوربین در این فیلم حضور پررنگی در صحن حرم امام رضا (ع) و نشان دادن زائران دارد.

توسل به امام رضا (ع) در فیلم «دو چشم بی سو» و جنگ تحمیلی

«دو چشم بی سو» به کارگردانی محسن مخملباف یکی از اولین آثار سینمایی پس از انقلاب است که در سال ۱۳۶۲ و در دلِ جنگ تحمیلی ساخته شد و محمد کاسبی و مجید مجیدی در آن بازی کردند.

مشهدی ایمان اسم شخصیتی است که عشق رفتن به جبهه را داشته و برای این کار سعی می کند دین خود را به نزدیکان و آشنایان ادا کند. به همین منظور بدهکاری‌های خود را تسویه کرد، شرایط ازدواج دخترش را محیا کرد و فرزند بیمار خود را برای درمان به تهران برد. اما در دامادش که به جبهه رفته بود شهید و پسرش مجروح شد و او مجبور شد کنار خانواده‌اش بماند. اما عشق مشهدی ایمان به جنگیدن و دفاع از وطن‌اش موجب شد به امام رضا(ع) پناه ببرد و شفای فرزند بیمار خود را از امام می گیرد.

روایت زندگی «کیمیا» احمدرضا درویش در مشهد

و اما احمدرضا درویش از کارگردان‌های برجسته سینمای ایران با فیلم «کیمیا» بخش هایی از داستان فیلم خود از جنگ تحمیلی را نیز در مشهد روایت می کند.  

 در آغاز جنگ تحمیلی همسر رضا باردار است و باید مورد عمل جراحی قرار گیرد. رضا او را به بیمارستانی در خوزستان می‌رساند و اسیر می شود. همسر رضا حین عمل جراحی می‌میرد و شکوه  زنِ جراح با بازی به یادماندنی بیتا فرهی، فرزند رضا را در حالی که شهر زیر آتش و بمب‌باران بود نجات می‌دهد و ۹ سال بعد از اینکه رضا از اسارت آزاد می‌شود در جستجوی فرزند خود راهی می شود که کیمیا را نزد «شکوه» در مشهد پیدا می‌کند و زندگی خوبی دارند. فیلم درویش در سال ۱۳۷۳ ساخته شد وعلاوه بر بیتا فرهی خسرو شکیبایی و رضا کیانیان نقش‌های اصلی این فیلم را بازی کردند.

«به آهستگی» فیلمی با مضمون حالِ خوبِ معنوی 

مازیار میری در سال ۱۳۸۴ فیلم «به آهستگی» را ساخت. در این فیلم محمود که همسرش بیماری عصبی دارد و راه دور کار می کند، متوجه می شود پری همسرش گم شده پس از مراجعه به پزشکی قانونی، زنی با مشخصات پری پیدا می کند و به خاک می سپارد. اما ماجرا همین جا تمام نمی‌شود و بعد از مدتی ردی از پری در مشهد پیدا می کند و او را می یابد که پس از پرس و جو از همسرش متوجه می‌شود که او در این مدت که در شهر مشهد بوده و حالش بهتر شده در واقع فضای معنوی این شهر مقدس به بهبودی سلامت او کمک کرده است و محمود همسر پری بعد از پی بردن به پاکدامنی همسرش برای ادامه زندگی با همسرش به مشهد کوچ می کند.    

در این فیلم سینمایی محمد رضا فروتن، نیلوفر خوش خلق، مریم بوبانی و حسن پورشیرازی بازی می کنند.

روایت سه‌گانه‌ای از رسول صدرعاملی در حرم امام رضا (ع)

رسول صدرعاملی با ساخت سه‌گانه«شب»، «هرشب تنهایی» و « ‌درانتظار معجزه» داستان  فیلم‌های خود را در شهر مشهد و حرم امام رضا (ع) روایت می کند که بیننده شاهد تحول شخصیتی کاراکترهای فیلم است.

داستان فیلم «شب» در مشهد می‌گذرد و در بخش‌هایی شخصیت‌های فیلم در حرم مطهر امام رضا (ع) حضور دارند و مخاطب شاهد تحول شخصیتی آنها است. این فیلم داستان گروهبان جوانی است که در آستانه ازدواج با دختر مورد علاقه خود مجبور می شود خلافکار با سابقه‌ای را به زندان بازگرداند، اما بارش شدید برف، نقل و انتقال او را با اشکال مواجه کرد وگروهبان چاره‌ای نداشت جز اینکه یک شب تا صبح را با زندانی‌ در مشهد بگذارند، همان شب گروهبان مسموم می‌شود و توسط مالک میهمانخانه‌ای که در آنجا مستقر بودند؛ به بیمارستان منتقل می‌شود، مهمانخانه‌چی که مرد میانسال پاکدلی است به خلافکار پیر اعتماد می‌کند تا پیرزنی را که مشتاق زیارت امام رضا (ع) است؛ به حرم ببرد ولی وقتی برمی‌گردند متوجه می شوند که زندانی فرار کرده است. آنها از شدت ناراحتی و نا امیدی به حرم امام رضا پناه می‌برند که متوجه می شوند؛ زندانی نیز تحت تأثیر زیارت از فرار منصرف و بازگشته است. در این فیلم عزت الله انتظامی، خسروشکیبایی و امین حیایی بازی کرده اند.

صدرعاملی در قسمت دوم از این سه‌گانه داستان عطیه با بازی لیلا حاتمی و همسرش با نقش آفرینی حامد بهداد و روابط و مناسبات آنها را به تصویرمی کشد. داستان در شهر مشهد و حرم امام رضا (ع) می گذرد که تماشاگر در این فیلم هم شاهد تحول شخصیتی و عقیدتی عطیه است.

«در انتظار معجزه» داستان امیر و مهرانه است زن و شوهری است که با اختلاف شدید زندگی جهنمی را برای خود ساخته‌اند و آنها ناگزیر می‌شوندهمراه دخترشان به مشهد بروند.حمید فرخ نژاد، پریوش نظریه و بیتا فرهی بازی کرده اند.

داستان زیارت یک خانواده باکویی از امام رضا (ع)

«آسمان هشتم» به کارگردانی حسن نجفی روایت‌گر یک خانواده باکویی است که برای زیارت امام رضا به مشهد آمده اند و در بدو ورود با مشکل مواجه می شود و در ادامه آشنایی این خانواده با رحمت دانشجوی پزشکی اتفاقات و حوادث جدیدی رقم می زند. در این فیلم محمدکاسبی از خادمین امام رضا است که با لباس خدام امام در فیلم بازی می کند. رحیم نوروزی، خالده قلی‌اوا، زلفیه حسین اوا، قربان مسیم اوف و مهدی فقیه دیگر بازیگران این فیلم هستند.

زیارت طلبیده در «بدون قرار قبلی»

یکی از فیلم‌های متاخر «بدون قرار قبلی» نام دارد که بهروز شعیبی آن را کارگردانی کرده است. این فیلم درباره زیارتی است که بی خبر اتفاق می افتد. در این فیلم الکس پسربچه اوتیسمی است که تغییر تدریجی او انگیزه‌ای برای سفر به شهر مشهد می‌شود. این پسربچه زمانی که به مشهد می‌رسد تاثیر محیط معنوی به وضوح در حالات و رفتار او نمایان می شود به گونه ای که او در آرامش آلمان بی‌قرار است، اما در شهر مشهد آرام می‌گیرد.

سینمای مستند و امام رضا (ع)

موضوع حضور معنوی امام رضا (ع) تنها به فیلم های سینمایی و داستان‌گو معطوف نمی شود و سینمای مستند هم از این حضور بی بهره نیست.

پرویز کیمیاوی مستندساز خوش‌نام سینمای ایران نیز فیلمی با فیلم مستند «یا ضامن آهو» دوربین خود را یک روز کامل در حرم مطهر امام رضا (ع) روشن نگه می دارد و اتفاقات رضوی را ثبت و ضبط می کند.

شرح دلدادگی زائران به امام‌شان

این فیلمساز شهیر سینمای مستند در فیلم مستند «یا ضامن آهو» راز و نیاز و شرح دلدادگی زائران به امام رضا (ع) را با یک روز حضور در حرم شرح می دهد.. تمام لحظات فیلم به نمایش  رابطه عاشقانه مردم با امام رضا (ع) در داخل حرم، می گذرد.

نکته مهم درباره این مستند توجه به این موضوع مهم است که برای اولین بار ورود دوربین به داخل حرم با بازدید یک هیئت سیاسی خارجی همزمان شده است و مسئولان به همین خاطر حرم را قرق کرده اند. این خلوت فرصت مناسبی را برای فیلم برداری از آینه کاری ها و معماری حرم فراهم کرده است فیلمساز در یک سکانس به وضوح از این تمهید استفاده کرده است. جایی که دورتادور ضریح حرم کاملا خلوت است در یک لحظه درها از چارچوب به طرفین باز می شوند و مردمی که در پشت درهای بسته بی صبرانه انتظار می کشیده اند با شتاب به سوی ضریح می دوند و آن را در آغوش می کشند، یا ضامن آهو فرمی دایره ای دارد. فیلم با طنین خوش صدای نقاره چی ها آغاز می شود و با تکرار همین لحظه به پایان می رسد.نشان دادن نماهایی از خدام امام رضا، زنی که شمع روشن کرده و دخیل بسته، بیمارانی که برای شفا گرفتن آمده اند و خلوت زائران با امام‌شان در مستند «یا ضامن آهو» دیدنی و به یادماندنی است.

کیمیاوی همچنین همزمان با مستند «یا ضامن آهو»، ۱۵ فیلم مستند درباره خراسان ساخته است. فیلم هایی که در آنها به مکان ها و موضوعاتی چون مسجد گوهرشاد، بازارهای مشهد، فیروزه تراشی، سنگ تراشی، پوستین دوزی وغیره می پردازد.

«رضای رضوان» روایتی از خدمت بی‌منت خادمان به زائران امام رضا (ع)

مجید محیدی هم مستند «رضای رضوان» را ساخت که در چند قسمت از تلویزیون پخش شد. این فیلم روایتی ساده و دلنشین از جزئیات زندگی خادمان حرم امام رضا (ع) است که مجیدی با دوربین خود پای صحبت خادمان حرم امام رضا می نشیند و عشق و علاقه‌ای آنها به خدمتگذاری و مجاورنشینی امام هشتم را بیان می کند.

در بین این خادمان استاد دانشگاه،مهندس و پزشک حضور دارند که به زائران حضرت بی‌چشمداشت، بدون منت وبه صورت افتخاری خدمت می کنند.

۲۴۳