آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟ /از مزایای منزوی بودن تا ماد

زیرژانر دوران بلوغ (Coming of Age)، یکی از آشناترین گونه‌های آثار سینمایی است. بلوغ، به عنوان دوران گذاری میانِ کودکی و بزرگ‌سالی، به قدری ظرفیت دراماتیک دارد که فیلمسازان، در دهه‌های مختلف، به امکانات آن بازگشته‌اند.

فیلم‌های دوران بلوغ، معمولا آمیزه‌ای تلخ‌و‌شیرین از درام و کمدی‌اند؛ اما همان‌طور که در یکی از آثار منتخبم برای این شماره از سری مقاله‌های «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» پیدا است، لحن و تمرکز این‌گونه فیلم‌ها، می‌تواند به سمت تلخی و جدیت بیشتر هم متمایل شود.

دو مورد از سه فیلم مورد نظرم برای این هفته، یعنی مزایای منزوی بودن (The Perks of Being a Wallflower) و کلاس هشتم (Eighth Grade)، به دوره‌ی زمانی مشخصی تعلق دارند و زیست شخصیت‌های نوجوان‌شان، مختصات همان دوران را بازتاب می‌دهد.

اولی، در دهه‌ی نود میلادی جریان دارد و دومی، در عصر دیجیتال. فیلمِ درخشان سوم اما، اگرچه ظاهرا در قرن بیست‌و‌یکم می‌گذرد، به حکایتی ماندگار شبیه است؛ خارج از مرزهای زمان! درباره‌ی این فیلم حرف می‌زنم: ماد (Mud) به کارگردانی جف نیکولز.

فیلم The Perks of Being a Wallflower

فیلم مزایای منزوی بودن

کارگردان: استیون چباسکی

بازیگران: لوگان لرمن، اما واتسون، ازرا میلر، پل راد

سال اکران: ۲۰۱۲

خلاصه‌ی داستان: چارلی که درون‌گرایی ۱۵ ساله است، وارد دبیرستان می‌شود و بابت آینده‌اش، نگرانی دارد. وقتی با سال‌بالایی‌هاش رفیق می‌شود، می‌آموزد که با خودکشی دوست‌اش و گذشته‌ی آشوب‌ناک‌اش، کنار بیاید.

این فیلم کالت عزیز که استیون چباسکی، بر اساس رمان انتهای دهه‌ی نود خودش ساخته، یکی از افسرده‌حال‌ترین فیلم‌هایی است که می‌شود در زیرژانر دوران بلوغ پیدا کرد! اثری که با موضوعات سنگین و تکان‌دهنده‌ای مثل خودکشی، افسردگی، اختلال اضطراب پس از سانحه و آزار جنسی سر و کار دارد؛ گویی چکیده‌ی همه‌ی بلایایی باشد که در دوران بلوغ، ممکن است بر سر نوجوانی نگون‌بخت، آوار شوند!

با این حال، خصلت معجزه‌آسای فیلم شخصیِ چباسکی -که بیش از یک دهه برای حفظ کنترل خلاقانه‌ بر آن جنگید- دستیابی به نوعی از شورِ ملانکولیک خالص است که باعث می‌شود دیدن آن، لذت‌بخش باشد. این فیلمی است که به رغم تمام تلخی‌اش، می‌تواند تجربه‌ی تماشای دلگرم‌کننده‌ای برای بیننده بسازد.

گویی سم (اما واتسون) و پاتریک (ازرا میلر)، در مسیر روایت فیلم، نه فقط رفقای چارلی (لوگان لرمن)، بلکه دوستان خودِ ما می‌شوند! همچنین، مزایای منزوی بودن، با پایان‌بندیِ فراموش‌نشدنی‌اش، یکی از بهترین استفاده‌های سینمایی از ترانه‌ی جاودان قهرمانان (Heroes) دیوید بویی را رقم می‌زند.

فیلم Mud

فیلم ماد

کارگردان: جف نیکولز

بازیگران: متیو مک‌کانهی، تای شرایدن، سم شپارد، مایکل شنون

سال اکران: ۲۰۱۲

خلاصه‌ی داستان: دو پسربچه به یک متهم فراری برمی‌خورند و پیمان می‌بندند که او را در راه فرار از کسانی که به دنبالش‌اند، کمک کنند و دوباره به عشق حقیقی‌اش برسانندش. 

در میان آثاری که طی دهه‌ی دوم قرن بیست‌و‌یکم، رنسانس کارنامه‌ی متیو مک‌کانهی (یا همان مک‌کانسانس!) را رقم زدند، مادِ جف نیکولز، از همه‌ مهجورتر است. یک داستان بلوغ تلخ‌وشیرین به سبک قصه‌های مارک تواین که در حاشیه‌ی شهر دویتِ ایالت آرکانزاس آمریکا می‌گذرد. فیلم نیکولز، از این طریق، به آمیزه‌ای از چندین ژانر، الگو و سنت داستانگویی مختلف شبیه می‌شود. جدا از ارتباطش با زیرژانر دوران بلوغ، ماد را می‌توان یک فیلم ماجراجویانه، یک داستان پریان، یک درام جنوبی (Southern Drama) و یک نئووسترن به حساب آورد.

جف نیکولز، یکی از بهترین فیلمسازان آمریکایی فعال سینمای امروز است و ماد، سند انکارناپذیرِ توانایی‌های او به عنوان یک داستان‌گو. زبان بصری نیکولز، شفافیت و هدفمندی کلاسیکی دارد و قاب‌های او، لبریزند از بافت و جزئیات خلاقانه. او در تنظیم ریتم و لحن فیلم‌اش، چیره‌دستانه عمل می‌کند و به همان تعادلی از تلخی و شیرینی دست می‌یابد که در کار داستان‌گویان بزرگ می‌توان سراغ گرفت.

در همراهی با سفر پسرک شخصیت اصلی فیلم -که تای شرایدن به شکلی خیره‌کننده به او جان می‌بخشد- می‌توانیم جهان‌بینی نیکولز را هم به‌خوبی درک کنیم؛ چرا که فیلمنامه‌ی محکم و نظام‌مند ماد، نگاه بالغ و حکیمانه‌ای به مفاهیمی چون مردانگی و عشق دارد. بی‌نیاز از اشاره است که با تماشای ماد، می‌توانید یکی از بهترین پرفورمنس‌های کارنامه‌ی متیو مک‌کانهی را هم در نقش شخصیت هم‌نام با فیلم، شاهد باشید!

فیلم Eighth Grade

فیلم کلاس هشتم

کارگردان: بو برنام

بازیگران: السی فیشر، جاش همیلتون

سال اکران: ۲۰۱۸

خلاصه‌ی داستان: یک دختر نوجوان درون‌گرا، تلاش می‌‌کند که پیش از راهی شدن برای شروع دبیرستان، هفته‌ی پایانی کلاس هشتم فاجعه‌بارش را دوام بیاورد.

کلاس هشتم، فیلمی است درباره‌ی یک یوتوبر نوجوان؛ به کارگردانی یک یوتوبر سابق! بو برنام، کمدین خلاق و خوش‌فکر آمریکایی، از نسلِ سرگرمی‌سازانی است که کارشان را با ساخت ویدئوهای کوتاه در یوتوب شروع کردند و پس از جلب توجه مخاطبان، به عرصه‌های دیگر قدم گذاشتند. در نتیجه، طبیعی است که برنام، برای نخستین تجربه‌اش در ساخت یک فیلم بلند داستانی، به سراغ عصر دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و تولیدکنندگان کم‌سن‌وسال و تنهای محتوای پلتفرم‌های آنلاین رفت.

درک درست برنام از سوژه‌اش، باعث می‌شود که کلاس هشتم، از اصالت ارزشمندی برخوردار باشد. این اصالت را می‌توان در دیگر اجزای فیلم هم دید؛ از جمله، انتخاب السی فیشر در نقش کیلا، دختر درون‌گرا و خجالتی که شخصیت اصلی فیلم است. فیشر، در زمان ساخت فیلم، یک کلاس هشتمیِ واقعی بوده است و این کیفیت ارزشمند، در پرفورمنس صادقانه و خودافشاگرانه‌ی او، کاملا بارز است.

برنام، جدا از آشنایی با فرهنگ اینترنت، تجربه‌ی شخصی‌اش از دست‌و‌پنجه‌ نرم کردن با حملات عصبی را هم به فیلمنامه‌ی کلاس هشتم آورده و کار اجرایی‌اش هم تا اندازه‌ای متقاعدکننده است که حسرت بخوریم چرا او -به رغم ساخت شاهکار ساختارشکنی مثل بو برنام: درون- تا امروز، به سراغ تولید فیلم داستانیِ دیگری نرفته!

منبع: زومجی