فلسفه ماه محرم | راز و فلسفه شهادت امام حسین (ع)
ماه محرم یکی از مهم ترین ماه ها برای تمام مسلمانان از جمله شیعیان می باشد. در این ماه امام حسین و یاران باوفایشان برای دین اسلام جان خود را فدا نمودند. به دلیل مهم بودن این ماه مطالب بسیاری در مورد محرم و فلسفه آن در این مجموعه گردآوری شده است. برای آشنایی بیشتر شما عزیزان با این ماه بزرگ تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
فلسفه محرم چیست ؟
سال قمری دقیقاً همانند سال شمسی دارای ۱۲ ماه می باشد. هر یک از ماه های آن نام مختص خود را دارند. اولین ماه سال قمری محرم نام دارد. محرم ماهی است که در دوران جاهلیت جنگ و خونریزی در آن به شدت ممنوع بود و تمام جنگ ها و مشکلات در ین ماه متوقف می شدند. ولی امام رضا می فرماید همان افرادی که در دوران جاهلیت در این ماه خونریزی را ممنوع کرده بودند خون خاندان ائمه را برای خود حلال کرده و دست به کشتار آنان زدند.
در این ماه امام سوم شیعیان به همراه تمام یاران باوفایشان به شهادت رسیدند. در سال ۶۱ هجری امام حسین علیه السلام توسط کوفیان دعوت شدند. اهل کوفه امام حسین را دعوت کردند تا به یاری آن ها برود. اما خودشان بی وفایی کردند و در دشت کربلا و در روزهای نهم و دهم ایشان را به شهادت رساندند.
دلیل نامگذاری ماه محرم
شاید برای شما پیش بیاید که چرا به این ماه محرم گفته می شود. نام های محرم و سفر مربوط به دوران جاهلیت است. که بعدها به دوره اسلام نیز راه پیدا کرده است. قدمت این ماه ها تقریباً به زمان حضرت ابراهیم برمی گردد. کلمه محرم از ریشه حرم گرفته شده و دارای معنی حرام می باشد.
از سال شانزدهم هجری قمری که مربوط به زمان خلافت خلیفه دوم مسلمانان بود تاسیس تاریخ مسلمانان انجام شد. مبدا تاریخ هجرت حضرت محمد در نظر گرفته شد و اولین ماه آن محرم نامیده شد. سالی که هجرت پیامبر در آن انجام شده بود ابتدای تاریخ در نظر گرفته شد. دلیل نامگذاری این ماه به نام محرم این است که در دوران جاهلیت در این ماه هرگونه جنگ و خونریزی حرام بود.
نامگذاری شب های محرم
عشق و علاقه بسیاری در میان مسلمانان نسبت به امام حسین وجود دارد. به همین دلیل است که هر کدام از شب های دهه اول محرم با نام یکی از شهیدان واقعه کربلا نامگذاری شده است. این ۱۰ شب برای شیعیان بسیار مهم می باشد و جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد. سوگواری برای امام حسین از اولین روز محرم آغاز می شود و نقطه اوج آن ظهر عاشورا می باشد.
شهادت و جهاد امام حسین علیه السلام
شهید برترین مجاهد در راه خداوند می باشد و شهادت عالی ترین مرحله جهاد است که آدمی می تواند به آن دست پیدا کند. جهاد به معنی از خود گذشتن و بریدن از زندگی دنیایی و پیوستن به راه حق و حقیقت می باشد. کسی که جهاد می کند خواست خداوند را بر تمام خواهش های دلش مقدم می داند و خواهش های دلش را برای رسیدن به تقرب خداوند نادیده می گیرد.
جهاد در واقع معانی بسیاری چون از جان گذشتن، از دوست گذشتن، از مال گذشتن، از آسایش گذشتن، از زن و زندگی گذشتن، از دوست گذشتن و از مقام گذشتن دارد. جهاد می تواند معانی چون فرو بردن خشم و غضب و کینه را نیز داشته باشد. انجام دادن جهاد کاری بسیار سخت و دشوار می باشد و تنها در تعریف است که آسان می باشد.
امام حسین یک مجاهد بزرگ بود که برای خدا و در راه خدا شهید شدند. ایشان به صحرای کربلا رفتند سختی های راه حضور زن و بچه ها خانواده شان نتوانستند این بزرگوار را از مسیری که در آن قدم گذاشته اند پشیمان کنند. بنابراین امام حسین در صحرای کربلا جهاد کرد و در نهایت شهید شد.
فلسفه شهادت امام حسین در ماه محرم
همانطور که پیشتر گفته شد محرم نخستین ماه از ماه های ۱۲ گانه قمری می باشد که یکی از ماه های حرام در دوران جاهلیت است. روز اول محرم به عنوان اولین روز سال قمری محسوب می شود و دارای نمازها و آداب خاصی است. ماه محرم برای شیعیان پر از حزن و اندوه و عزاداری می باشد. حوادث و وقایع فراوانی در این ماه رخ داده که یکی از سخت ترین آن ها شهادت امام حسین است. وقایعی که در ماه محرم رخ داده اند شامل موارد زیر هستند.
فتح خیبر
غزوه ذات الرقاع
ازدواج حضرت زهرا
تاسوعا و عاشورا
ورود امیرالمومنین علی علیه السلام درون حادثه خونین کربلا
شهادت امام حسین و یارانشان
اسارت خاندان امام و رفتن آن ها به کوفه و شام
همچنین گفته می شود که به خلافت رسیدن عمان، قتل محمد بن امیر که برادر مامون عباسی بود، نیز در این ماه رخ داده است. در روایت های تاریخی نیز آمده است که دولت بنی عباس در این ماه منقرض شد.
راز و فلسفه شهادت امام حسین
در ماه محرم امام حسین خود و خانواده شان را فدای ارزش ها و دین اسلام کردند. ایشان می توانستند به سادگی کوتاه بیایند تا جان خود و خانواده شان را نجات دهند. اما رازهایی درون شهادت ایشان نهفته بود. او برای دستیابی به اهداف و مقاصد بسیار بزرگی در این راه شهید شد.
از مهم ترین رازهای و فلسفه های شهادت امام حسین بیدار کردن انسان های غافل تمام زمان ها بود. ایشان چراغ راهنمای بشریت بودند. امام حسین توانست اراده را در افراد ایجاد کند و به مردم یاد بدهد که در هر شرایطی باید از اسلام دفاع کنند. امام حسین برای نسل های بعد از خود میراث از بین بردن ظلم و فساد را بر جای گذاشت و اسلام را زنده کرد. شهادت ایشان موجب آبیاری درخت فضیلت و نیکوکاری و آب حیات بشریت بود.
فلسفه و هدف قیام عاشورا
هدف اصلی قیام امام حسین این بود که با نادانی و گمراهی ایجاد شده در آن زمان مبارزه کند. در واقع امام حسین قصد داشت که مردم را نجات دهد و با در نظر گرفتن این هدف متوجه می شویم که امام حسین نتوانست ضلالت و گمراهی امت رسول خدا را تحمل کند و حماسه حسینی را در روز عاشورا رقم زد.
بنی امیه در آن زمان تبلیغات مسمومی داشت که با آن قصد داشت چهره اسلام را از بین ببرد. اما قیام امام حسین توانست اسلام واقعی را در میان مردم زنده کند. این قیام چهره اصلی اسلام ناب محمدی را نمایان کرد و هر کس در آن زمان در پی حقیقت بود توانست از این طریق راه حق را پیدا کرده و ضلالت و گمراهی نجات یابد. امام حسین در آن زمان نه تنها اسلام را از خطر نابودی نجات داد بلکه چهره واقعی اسلام را برای همیشه در میان جهانیان واضح و روشن ارائه نمود.
چرا عزاداری برای امام حسین از روز اول محرم و قبل از به شهادت رسیدنشان آغاز می شود؟
دلایل مختلفی برای اینکه چرا عزاداری برای امام حسین قبل از به شهادت رسیدنشان آغاز می شود وجود دارد. مهم ترین آن ها کسب آمادگی برای عزاداری در روز عاشورا می باشد.
عاشورا مصیبت بسیار بزرگی برای دوستداران اهل بیت و عصمت و طهارت می باشد. برای این مصیبت بزرگ نیز حدیث هایی وجود دارد. یکی از این حدیث ها این است که گفته می شود برای شهادت حسین علیه السلام حرارت و داغی در دل مومنان قرار دارد که هرگز سرد و خاموش نمی شود.
با توجه به این حدیث در می یابیم که چنین حرارت و گرمایی آمادگی لازم دارد و به همین دلیل است در دهه اول محرم عزاداری آغاز می شود و مردم برای این مصیبت بزرگ عزاداری می کنند. از سوی دیگر در کتاب های اسلامی مواردی آمده است که نشان می دهند اهل بیت علیه السلام نیز از همان روزهای اول محرم به عزاداری می پرداختند. این عزاداری ها در نهایت در روز عاشورا به اوج خود می رسید.
زمانی که ما شیعه اهل بیت باشیم چنین حزن و اندوهی را از روز اول محرم آغاز می کنیم و هرگز نمی توانیم به این غم بزرگ بی تفاوت و ساکت باشیم. عاشورا یک مسابقه مهم است که افراد باید از قبل برای آن آماده شوند و تمرین کنند. برای نماز هم مسلمانان از قبل وضو می گیرند و خود را آماده می کنند. برای عزاداری نیز لازم است که ابتدا افراد آمادگی کسب کنند.
راز و رمز ماندگاری واقعه عاشورا
در قرن های گذشته گاهی این سوال پیش می آید که چرا واقعه عاشورا در طول قرن های گذشته زنده مانده و تاکنون از بین نرفته است؟ در پاسخ به این سوال می توان گفت که حقیقت عاشورا سبب این ماندگاری شده است. عاشورا قیامی است واقعی برای نگهداری ارزش های انسانی و اخلاق نیکو که باید در میان مردم بماند.
این واقعه نشان دهنده دفاع از حق مظلوم در برابر ظالم می باشد. انسان با توجه به فطرت و روحی که دارد برای ماندگاری این قیام تلاش می کند. هرچه از این واقعه بگذرد نه تنها مردم نسبت به آن حس کهنگی ندارند بلکه هر روز با بالا رفتن آگاهی انسان ها داغشان تازه تر می شود. کاری که برای خدا انجام شود و خالص باشد برای همیشه در میان قلب و جان انسان ها زنده باقی می ماند.
ما می توانیم اخلاص را یکی از رمزها و فلسفه های ماندگاری قیام عاشورا بدانیم یکی دیگر از مهم ترین دلایل ماندگاری قیام عاشورا تبلیغ آن توسط اهل بیت می باشد. خاندان نبوت به نحوه های متفاوتی برای تبلیغ و احیای عاشورا تلاش کردند.
خون امام حسین در تمام زمان ها در جریان است و هرگز برای مردم کهنه نمی شود. برگزاری مجلس عزاداری برای امام حسین و گریه کردن برای ایشان در منابع روایی بسیاری آمده است. تا جایی که سفارش کنند اگر گریه ممکن نبود انسان باید قدمی برای این مراسمات و مجالس بردارد و سهمی در آن ها داشته باشد.
منبع:تالاب
