تحلیل هزینه فایده کریدور شمال-جنوب نسبت به گذشته تغییر کرده است

خبرگزاری خالق؛ گروه اقتصاد- پیمان یزدانی، رئیس‌جمهور روسیه و همتای ایرانی‌اش روز چهارشنبه از طریق ارتباط ویدئویی بر امضای قرارداد تأمین مالی و ساخت راه‌آهن رشت – آستارا به عنوان بخشی از کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال – جنوب نظارت کردند.

راه آهن رشت-آستارا به عنوان یک حلقه مهم در این کریدور دیده می‌شود که هند، ایران، روسیه، و سایر کشورها را از طریق راه آهن و دریا به یکدیگر متصل می‌کند، مسیری که به گفته بسیاری می‌تواند با کانال سوئز به عنوان یک مسیر تجاری بزرگ جهانی رقابت کند.

پوتین، رئیس جمهور روسیه در جریان ارتباط تصویری روز چهارشنبه گفت: ۱۶۲ کیلومتر راه آهن در امتداد سواحل دریای خزر به اتصال بنادر روسیه در دریای بالتیک با بنادر ایران در اقیانوس هند و خلیج فارس کمک خواهد کرد.

همچنین ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران نیز این پروژه را گامی راهبردی توصیف کرد و گفت: بدون شک این توافق گامی مهم و راهبردی در راستای همکاری تهران و مسکو است.

در همین راستا خبرگزاری خالق گفتگویی را ” عدلان مارگویف“، پژوهشگر مؤسسه روابط بین‌الملل دولتی مسکو (دانشگاه MGIMO) داشته است که مشروح آن در زیر آمده است:‌

آیا این پروژه می‌تواند بر نظم تجاری جهان تأثیر بگذارد؟

اگر همه طرف‌های درگیر، به‌ویژه ایران، روسیه و آذربایجان، نه تنها زیرساخت‌های فیزیکی در طول کریدور ایجاد کنند، بلکه شرایط را برای تدارکات سریع، روان، شفاف و قابل پیش‌بینی تضمین کنند، آن‌گاه کریدور شمال-جنوب می‌تواند منافع کافی را برای شرکت‌ها در سراسر اوراسیا و آفریقا ایجاد کنند تا آنها برای پیشی گرفتن از کانال سوئز فعالی شوند. در حالی که وقتی در مورد توسعه بالقوه کریدور صحبت می‌کنیم، باید متواضع باشیم، زمانی که انتظارات خود را در مورد اینکه چقدر سریع می‌توانیم به جلو برویم و چه چیزهایی ممکن است در این مسیر برای تحقق وعده‌هایمان نیاز داشته باشیم تعیین کنیم.

به یاد دارید در جریان برجام، چه گذشت؟ ایران به درستی این طرح را به عنوان راهی برای تقویت اقتصاد و تأمین رفاه ایرانیان پذیرفت. با این حال، انتظارات عمومی در مورد اینکه دولت تا چه حد می‌تواند مشکلات ملی را حل کند بیش از حد بود. دو سال قبل از خروج ناعادلانه ایالات متحده از توافق برای دستیابی به آنچه مردم انتظار داشتند کافی نبود. مهم است که پویایی‌های مشابهی در کریدور شمال-جنوب رخ ندهد. ما باید به مردم در مورد چشم انداز و چالش‌های توسعه آن آموزش دهیم، ما باید در مورد هر دو صریح باشیم. سپس ممکن است از ناامیدی در مورد انتظارات برآورده نشده و بیش از حد بزرگ جلوگیری کنیم.

نقش ایران را در این پروژه چگونه می‌بینید؟

ایران گلوگاه این کریدور است. من نمی‌توانم اجرای مؤثر پروژه را بدون تعهد و تلاش کامل طرف ایرانی تصور کنم. وقتی همکاران ایرانی من از من می‌پرسند که روسیه از سال ۲۰۰۰ که هند، ایران و روسیه برای اولین بار با توسعه کریدور موافقت کردند کجا بوده است، باید داستان طولانی تحریم‌ها را به یاد بیاورم که مانع مشارکت همه شرکت‌های خارجی در این پروژه شد: هیچ کدام از شرکت‌ها ریسک نمی‌کردند در کریدوری سرمایه گذاری کنند که حداقل در پنج سال بازدهی آن تضمین نمی‌شد. اما اکنون که بسیاری از شرکت‌های روسی نیز تحت تحریم هستند، تحلیل هزینه و فایده تغییر کرده است. سرمایه گذاری اقتصادی در کریدورتوجیه اقتصادی، و حتی از منظرسیاسی هم منطقی‌تر است. امیدوارم ایران منابع خود را نیز سرمایه‌گذاری کند تا یک کریدور کاملاً مؤثر بسازد، بدون اینکه فقط از روسیه و سایر کشورها انتظار داشته باشد. در این صورت، این کریدور خیلی زودتر برای ایران سودآور می‌شود و منابع بودجه ایران را متنوع می‌کند و تکیه آن به درآمدهای نفتی می کاهد.

راه اندازی این کریدور چگونه می‌تواند بر تجارت و اقتصاد روسیه تأثیر بگذارد؟

کریدور شمال-جنوب به روسیه کمک می‌کند تا زنجیره‌های تأمین را به گونه‌ای تغییر دهد که این کشور را بهتر به کشورهای دوست متصل کند، به این معنی که لجستیک کمتر در معرض تحریم‌ها و سایر اقدامات خصمانه علیه اقتصاد روسیه قرار می‌گیرد. این امر روابط اقتصادی و مشارکت روسیه در اقتصاد جهانی را تقویت خواهد کرد. اما به عنوان یک کارشناس روابط ایران و روسیه، من به همان اندازه در مورد چشم انداز تجارت دوجانبه ما که کریدور علاوه بر پتانسیل ترانزیتی ایجاد می‌کند، نظرم مثبت است. آن دسته از روس‌هایی که می‌خواهند با ایرانی‌ها تجارت کنند، معمولاً با دو مسئله روبرو هستند: نحوه ارسال کالا بین کشورها و نحوه بازگرداندن پولی که در ایران به دست می‌آورند. قبل از اینکه هر دو را حل کنیم، تصور اینکه چگونه تجارت را متنوع کنیم دشوار است: در حال حاضر، بیش از ۷۰ درصد از حجم تجارت ۴.۶ میلیارد دلاری ما شامل کالاهای کشاورزی است. با زیرساخت‌های لجستیکی و بانکی مناسب، می‌توانیم این میزان را حداقل دو برابر کنیم و در انواع کالاهایی که به یکدیگر می‌فروشیم، تنوع بیشتری داشته باشیم.

این پروژه چگونه می‌تواند به ثبات و امنیت در منطقه کمک کند؟

رونق اقتصادی تمام عیار را در طول درگیری‌ها و جنگ‌ها نمی‌توان متصور بود. توسعه کریدور شمال-جنوب، علاوه بر اینکه کشورهای همسایه – آسیای جنوبی، غرب آسیا، قفقاز، آسیای مرکزی سودمند و منافع اقتصادی در بر داشته باشد، فراتر از آن ممکن است انگیزه درگیری در منطقه را کاهش دهد. مانند تجارت نفت از طریق تنگه هرمز، کمتر کشوری دوست دارد با وجود جو سیاسی و امنیتی داغ در امتداد این تنگه، این زنجیره تأمین را مختل کند. در یکی دو دهه آینده، کریدور شمال-جنوب پتانسیل تبدیل شدن به مسیر ارزشمند دیگری برای تجارت بین المللی را دارد. و هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی برای ایران خوب است که بخش مهم این مسیر از قلمرو آن می‌گذرد.